خوانسار، نگین کوهستان‌های استان اصفهان، شهری است که در دل طبیعتی بکر و زیبا قرار گرفته و بخاطر عسل مرغوب، چشمه‌های فراوان و دشت لاله‌های واژگونش شهرت یافته است. این شهر با آب و هوای خنک و دلپذیز خود، بهار را به طرز شگفت انگیزی زنده میکند و به باغ‌ها و دشت‌‌هایش رنگ‌های زنده و طراوت و تازگی را به گل‌هایش می‌بخشد.
همان طور که گفته شد خوانسار تعداد زیادی چشمه را در دل خود جای داده و به همین دلیل است که نام این شهر را خوانسار گذاشته‌اند. خوانسار از دو کلمه "خوان" یا "خوانی " که در گویش‌های مختلف ایرانی به معنای چشمه است و از کلمه "سار" که نشان دهنده کثرت و فراوانی است تشکیل شده است.
این سرزمین دارای یک شهر، سه دهستان (گلسار، چشمه‌سار، کوهسار) و 55 روستا است. فاصله بین اصفهان و خوانسار تقریبا دو ساعت و با تهران حدود 371 کیلومتر است که با عبور از آزادراه خلیج فارس، به طور تقریبی 4 ساعت و 25 دقیقه زمان می‌برد.
این شهر با آب و هوای متعادل و جاذبه‌های طبیعی و تاریخی‌اش، همواره مقصدی جذاب برای مسافران و گردشگران به شمار می‌آید.
نگاهی به قدمت خوانسار
خوانسار، شهری زیبا در شمال غربی استان اصفهان با وسعتی حدود 900 کیلومتر مربع، در دامنه‌‌های زاگرس مرکزی واقع شده است. این شهر از شمال به گلپایگان، از جنوب به فریدون شهر، از شرق به تیران و کرون و از غرب به استان لرستان محدود می شود.
در طی سال، بیشترین دمای شهرستان به 5 درجه سانتی‌گراد و کمترین دمای آن به منفی 5 درجه سانتی‌گراد می‌رسد. مساحت کل حوزه محافظت شده شهرستان خوانسار 95780 هکتار است، که از این میان، مساحت محدود و حریم شهر به ترتیب 1223 و 6889 هکتار می‌باشد.
بررسی گذشته خوانسار
این شهر، یکی از قدیمی‌ترین و باستانی‌ترین شهر‌های ایران، با تاریخ غنی وباورنکردنی است که قدمتش به دوران پیش از اسلام و زمان جنگ‌های داریوش با اسکندر برمی‌گردد. این شهر زیبا که بخاطر آتشکده معروف ((تیر)) و اسناد تاریخی موجود، نشانه‌هایی از مهاجرت بخشی از قوم یهود در زمان کوروش را در دل خود دارد؛ همچنان گواهی بر عبور اسکندر از آن به حساب می‌آید. علاوه بر تاریخ پرفراز و نشیبش، در زمان حمله افغان‌ها با مقاومت سرسخت مردمش، افغان‌ها نتوانستند آنجا را به تصرف خود دربیاورند.
به عنوان یک مقصد گردشگری ویژه در دوران قاجار، آب‌و‌هوای دلپذیر و مناظر طبیعی خوش سیرت آن، خوانسار را به مکانی محبوب و مورد توجه برای بسیار از مسافران و تاریخ‌دوستان تبدیل کرده است.
زبان و گویش خوانسار
همانند بسیاری از مناطق ایران، در خوانسار نیز گروه‌های زبانی گوناگونی حضور دارند. مردم این شهر، به‌ویژه در بسیاری از محله‌ها، به گویش مستقل خوانساری سخن می‌گویند. گویشی که ریشه در فارسی کهن دارد و از شاخه‌ی زبان‌های ایرانی مرکزی به‌شمار می‌رود. جالب است بدانید که این گویش از دوران پیش از اسلام در خوانسار رواج داشته و تاکنون حفظ شده است.
جاهای دیدنی خوانسار؛ از طبیعت بکر تا تاریخ زنده
با اینکه شهری کوچک است اما سرشار از زیبایی، جاذبه‌های طبیعی و بناهای تاریخی است که هرسال گردشگران زیادی را به خود جذب میکند. از کوچه‌باغ‌های دل‌انگیز گرفته تا چشمه‌های زلال و آرام، همه چیز دست به دست هم داده‌اند تا این شهر به یکی از خاص‌ترین مقاصد گردشگری ایران تبدیل شود. در ادامه، نگاهی می‌اندازیم به دیدنی‌ترین جاهای خوانسار که نباید از دست بدهید.
۱. منطقه‌ی حفاظت‌شده گلستان (دشت لاله‌های واژگون)
یکی از معروف‌ترین جاذبه‌های خوانسار همین دشت لاله‌های واژگون است که در منطقه‌ی حفاظت‌شده گلستان و در روستای دره‌بید قرار دارد. بهار که می‌رسد، این منطقه با شکوفایی لاله‌ها به بهشتی رنگارنگ تبدیل می‌شود و اینجا جایی است که طبیعت جادوی خودش را به رخ می‌کشد.
۲. تپه آریایی
در ۳۵ کیلومتری شمال‌شرق خوانسار و در روستای احمدآباد، تپه‌ای با قدمتی حدود ۸ هزار سال قرار دارد. این تپه دارای غارهای دست‌کنی است (غارهایی هستند که توسط انسان و نه به طور طبیعی، ایجاد شده‌اند) که در گذشته محل زندگی مردم بوده‌اند. حتی هنوز هم می‌توان درهای سنگی آن زمان را در این تپه دید.
۳. سد باغ کل
این سد در سال ۱۳۸۹ بر روی رودخانه باغ کل ساخته شد و امروزه به یکی از جاذبه‌های تفریحی شهر تبدیل شده است و فضایی دل‌انگیز برای طبیعت‌گردی و آرامش در دل کوه و آب را فراهم کرده است.
۴. مقبره باباپیر ترک
در پارک جنگلی سرچشمه، مقبره‌ای تاریخی قرار دارد که قدمتش به دوران صفوی بازمی‌گردد. گفته می‌شود این آرامگاه متعلق به عارفی است که نسبش به امام علی‌النقی (ع) می‌رسد. در کنار او، مقبره شش تن دیگر از عرفا نیز دیده می‌شود.
۵. پارک ملی قمیشلو
پارک ملی قمیشلو یکی از قدیمی‌ترین مناطق حفاظت‌شده ایران است. این منطقه در دوران قاجار شکارگاه اختصاصی شاهزاده‌ها بود. امروزه با تنوع جانوری و گیاهی‌اش، مقصدی عالی برای علاقه‌مندان به حیات وحش و طبیعت است.
۶. مقبره‌ی حلیمه و نرگس
مقبره‌ای متفاوت در خوانسار که محل دفن دو دختر نجیب‌زاده است. وجود سنگ‌نوشته‌هایی با خط کوفی بر ارزش تاریخی این محل افزوده است.
۷. مدرسه‌ی مریم بیگم صفوی
این مدرسه تاریخی توسط همسر شاه طهماسب صفوی ساخته شده و با مساحتی حدود ۱۵۰۰ متر مربع، یکی از بزرگ‌ترین مدارس آن دوران به شمار می‌رفته است. معماری خاص و قدمت بالای آن، این مدرسه را به یکی از جاذبه‌های فرهنگی خوانسار تبدیل کرده است.
۸. خانه‌ی تاریخی ابهری‌ها
این خانه‌ی باشکوه از دوران قاجار، با معماری دل‌نشین و نقاشی‌ها و گچ‌بری‌های زیبا بازدیدکنندگان را محسور خود کرده است. این خانه در سال ۱۳۸۲ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده و یکی از محبوب‌ترین مقاصد گردشگری خوانسار به حساب می‌آید.
۹. خانه‌ی حبیبی‌ها
یکی دیگر از خانه‌های تاریخی زیبای خوانسار با تزیینات خاص و فضایی صمیمی است که هر ساله مراسم عزاداری ماه محرم در این خانه برگزار می‌شود و حال و هوای خاصی به مراسم می‌بخشد.
۱۰. روستای دماب
اگر به معماری سنتی و فضای تاریخی علاقه دارید، روستای دماب را از دست ندهید. این روستا با قدمتی بیش از ۱۲۰۰ سال، از قدیمی‌ترین روستاهای ایران است و حال‌وهوای آن، شما را به گذشته می‌برد.
۱۱. غار هیکل
این غار با عمق ۱۷۰ متر، به‌خاطر شکل ظاهری‌اش که شبیه دو سرباز ایستاده است به "غار هیکل" معروف شده است. درون غار، قندیل‌ها و رسوبات طبیعی منحصربه‌فردی دیده می‌شود که تجربه‌ی غارنوردی را به خاطره‌ای فراموش‌نشدنی تبدیل میکند.
غذا‌های محلی خوانسار
یکی از جذاب‌ترین تجربه‌های هر سفر، کشف طعم‌های منحصربه فرد و اصیل شهر مقصد است! اگر به خوانسار سفر کردید، حتما سری به رستوران‌های سنتی این شهر بزنید و از غذا‌های خوشمزه آن لذت ببرید.
- آبگوشت دوگلوله: یک ابگوشت خوش عطر و خوشمزه با طمی به یادماندنی.
- اشکنه (اوگوشت تخم): یک غذای سنتی و مقوی که طرفداران زیادی دارد.
- آش لعابی: آشی گرم و دلچسب با ترکیباتی خاص و طمعی منحصربه فرد.
- دلمه سیرابی: یک پیشنهاد جسورانه برای کسانی که می خواهند طعم‌های جدید را امتحان کنند!
خوانسار با غذا‌های محلی و اصیلش، تجربه‌ای متفاوت از سفر را برای شما رقم می زند. پس فرصت را از دست ندهید و این طعم‌های خوشمزه را از نزدیک امتحان کنید!
سوغات خوانسار؛ یادگاری های خوشمزه و اصیل!
سفر به خوانسار بدون خریدن سوغاتی‌های خوشمزه آن کامل نمی شود. این شهر با طبیعت بکر و هنر دستان مردمانش، سوغاتی‌‌هایی دارد که هر کدام نمادی از اصالت و کیفیت هستند.
- عسل طبیعی درجه یک: با عطر و طعم بی نظیر، انتخاب ایده‌آل برای دوستداران محصولات ارگانیک.
- گزانگبین: یک شیرینی خوشمزه و معروف که با انگبین طبیعی تهیه می‌شود.
- بادام، آلو و گردو تازه: محصولات با کیفیت باغات خوانسار، مناسب برای هدیه یا مصرف شخصی.
- ترخینه: یک چاشنی سنتی و پرطرفدار که طعم غذا‌های شما را خاص میکند.
- ساروق (فرش سنتی): یکی از اصلی‌ترین سوغات خوانسار که با طرح و رنگ‌های چشم‌نواز، هنر دست زنان و مردان این دیار را به نمایش می‌گذارد.
خوانسار؛ زادگاه چهره‌های سرشناس ایرانی
این شهر تاریخی و فرهنگی، علاوه بر جاذبه‌های طبییعی و سوغات‌های خوشمزه، زادگاه و خاستگاه شخصیت‌های برجستهای در عرصه سیاست ایران بوده است.
از جمله مشاهیر خوانسار می‌توان به این چهره‌های مطرح اشاره کرد:
- محمد جواد ظریف: وزیر امور خارجه دولت یازدهم و دوازدهم بوده و هم‌اکنون معاونت راهبردی ریاست جمهوری در دولت چهاردهم را برعهده دارد.
- مهدی غضنفری: مدیر عامل صندوق توسعه ملی و چهره‌ای شناخته شده در حوزه اقتصادی است.
- علی اکبر محرابیان: وزیر صنعت معدن و تجارت در دولت دهم و وزیر نیرو دولت سیزدهم را بر عهده داشته است.
این چهره‌های سیاسی که ریشه در خاک پربار خوانسار دارند، نشان دهنده نقش این منطقه در پرورش استعدادها و شخصیت‌های تاثیرگذار کشور است.
کلام آخر
خوانسار، با طبیعت بکر و فرهنگی غنی، مقصدی خاص در قلب ایران است. این شهر، به خاطر سوغات خوشمزه و مشاهیر فرهنگی و سیاسی‌اش شناخته شده است. در سفر به خوانسار، می‌توانید از زیبایی‌های طبیعی آن لذت ببرید و با تاریخ پرشکوهش آشنا شوید.
پیشنهاد می‌کنیم در کنار گشت و گذار در خوانسار، حتماً سری هم به چادگان بزنید. این شهر با مناظر دیدنی، رودخانه‌های خروشان و مهمان‌نوازی مردمش، تجربه‌ای فراموش‌نشدنی را برای شما به ارمغان خواهد آورد. برای بررسی کامل مسیر می‌توانید این مقاله (مسیر کاشان به چادگان؛ مسیری به شیرینی عسل خوانسار) را چک کنید.